Z wykształcenia ekonomista. Przez większość kariery zawodowej związany z Wydziałem Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Uczestnik staży na Columbia University, University of Chicago oraz London School of Economics. Dwukrotnie pełnił funkcję wicepremiera i ministra finansów: w 1997 r. w rządzie Włodzimierza Cimoszewicza oraz w latach 2001-2002 w rządzie Leszka Millera.
W latach 2004-2005 był Premierem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej.
Profesor Belka pełnił również wiele funkcji w instytucjach międzynarodowych. W latach 2003-2004 był szefem Koalicyjnej Rady Koordynacji Międzynarodowej w Iraku (2003), a następnie dyrektorem ds. polityki gospodarczej w Tymczasowych Władzach Koalicyjnych w Iraku. Od 2006 do 2008 roku pełnił funkcję sekretarza wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (EKG ONZ), a od listopada 2008 roku był dyrektorem Departamentu Europejskiego Międzynarodowego Funduszu Walutowego. 10 czerwca 2010 r. został powołany przez Sejm RP na stanowisko Prezesa Narodowego Banku Polskiego na sześcioletnią kadencję.
Profesor Belka został zaprzysiężony jako nowy poseł do Parlamentu Europejskiego 2 lipca 2019 r. (kadencja 2019-2024). Był członkiem parlamentarnej Komisji Gospodarczej i Monetarnej, zastępcą członka parlamentarnej Komisji Handlu Międzynarodowego, członkiem Delegacji ds. stosunków z USA oraz zastępcą członka w Delegacji ds. stosunków z krajami Ameryki Środkowej. W 2020 r. został powołany do Podkomisji Spraw Fiskalnych.